Nog even langs de fotograaf (2015)

‘Of je een mens pas echt leert kennen onder extreme omstandigheden’. Deze vraag stelt documentairemaker Rudi Boon zich als hij het verhaal hoort achter een bijzondere fotoserie, die wordt aangetroffen in de nalatenschap van de vergeten fotografe Anna Maria (Annemie) Wolff-Koller.

Een kastje, dat meer dan een halve eeuw onopgemerkt is gebleven, blijkt negatieven te bevatten van een omvangrijke collectie portretten, die Annemie tijdens de Duitse bezetting maakt van haar buurtgenoten in Amsterdam-Zuid. Velen van hen hebben de Jodenster op. Ze zijn gefotografeerd in 1943, het jaar van de laatste grote razzia’s. Samen met overlevenden en nabestaanden kijken we terug en worden we geconfronteerd met de honderden ogen die ons vanuit het verleden aankijken. Getuigend van angst en hoop, maar ook van vertrouwen in de vrouw achter de camera. Nu, zeventig jaar later, zijn de foto’s voor overlevenden en nabestaanden van grote emotionele waarde, en van historische betekenis voor ons beeld van de Jodenvervolging.

Copyright fotografie Wolff: Monica Kaltenschnee

Parallel aan het ontrafelen van de verhalen achter de portretten wordt een beeld geschetst van de jonge fotografe die haar eigen beschadigde leven in dienst stelde van de vervolgden, en niet door fotograferen alleen. Wat zijn de elementen in haar leven die haar hiertoe hebben bewogen? Wat is de invloed van het feit dat zij zelf oorlogsslachtoffer was? Hoe kwam het dat ze het vertrouwen genoot van de Joodse buurtbewoners die op de valreep door haar een portret lieten maken.

Wanneer Hitler verslagen is en Amsterdam bevrijd, pakt Annemie haar fotografie van voor de oorlog weer op. In de haven van Amsterdam zal zij nog twintig jaar lang haar beste werk maken: uitbundig optimistisch, met weidse horizonnen en vergezichten. De kwaliteit van dit werk kan moeiteloos de vergelijking met de beste wederopbouwfotografie doorstaan. Over de oorlog heeft Annemie nooit meer gesproken, maar haar foto’s vertellen haar verhaal.

Kijk hier de volledige documentaire op 2DOC.nl

Gebaseerd op onderzoek van Simon B. Kool, Monica Kaltenschnee, An Huitzing en Tamara Becker.